Over de impact van overtuigingen
(Link naar pdf van dit artikel vind je onderaan het artikel.)
Conclusies die overtuigingen worden, hebben consequenties. Het is handig om je bewust te zijn van je overtuigingen, omdat ze je flow kunnen dienen óf juist kunnen stagneren. Zo kun je ook bewustere keuzes maken.
Bijgaand artikel is een geactualiseerde weergave van mijn openingsspeech op het op NVNLP-congres afgelopen november 2023. Het verscheen onlangs in Inzicht, het tijdschrift voor NLP van de NVNLP.
“There… and here by the grace of God I am.’
Ik kijk naar de televisie, waar verslag wordt gedaan van de aardbevingen in Syrië en Turkije. Zovelen zijn daar getroffen door het noodlot dat dit natuurverschijnsel heeft veroorzaakt. En ik besef dat ik hier op de bank zit in een fijn huis: …. here by the grace of God I am.
Het vervult me met dankbaarheid en tegelijkertijd zie ik ook het grote leed op tv. Het is er beide en mag er beide zijn.
There…. and here by the grace of God I am. Jaren geleden hoorde ik deze wijsheid mijn vriendin uit Wales zeggen. Ik moest denken aan wat ik zelf altijd zei: “Ik ben aan mijn stand verplicht om mijn uiterste beste te doen.” En dan bedoel ik met stand niet rangorde, maar mijn standplaats, de plek waar ik woon. En waar het goed toeven is.
De impact van overtuigingen en hoe dat (mijn) leven kleurt
Spreuken zijn voor mij wijsheden in een enkele zin. Al vanaf dat ik op kamers zat in Nijmegen, ben ik gefascineerd door spreuken, quotes en gezegden. Gefascineerd door de wijsheid die een enkele zin kan bevatten. Ik prikte ze op de tempextegels aan de schuine kant van het plafond of schreef ze op in een klein notitieblokje. Een van mijn favorieten was: “Beoordeel niemand voordat gij in zijn omstandigheden geweest zijt.” Ik vond en vind het heerlijk om daarop door te denken en dan tot de conclusie te komen dat ik in dat opzicht dus nooit zou oordelen. Ieder heeft immers een eigen plek, en omstandigheden zijn nooit dezelfde.
De NLP-vooronderstelling De kaart is niet het gebied. Ieder heeft haar eigen beeld van de werkelijkheid, was daarmee voor mij ook heel vertrouwd.
Zo blijk ik ook mijn moeders gezegde ‘beproef alles, behoud het goede’, sterk toegeëigend te hebben. Hoe smaakt het, hoe ervaar ik het? Draagt het bij aan wie ik ben of wat ik wil bieden?
En ‘het’ staat dan voor elke ervaring. Het zorgt ervoor dat ik niet alleen over ervaringen denk, maar juist ook de betekenis voel. De woorden laat leven in mijn lijf. En zo ook de impact van de overtuiging op mijn energie ervaar. Zo worden ze, in dit geval, krachtgevende overtuigingen.
Harde randen van je wereldmodel
Quotes, spreuken, gezegdes, conclusies. Ze hebben dezelfde vorm als overtuigingen: het zijn statements. En voordat je het weet, maak je al dan niet bewust, zo’n statement tot overtuiging.
Ik las laatst een quote op facebook: “Overtuigingen zijn net mensen. Ze bemoeien zich de hele dag met je.”
“Een overtuiging,” aldus de Britse toneel- en scenarioschrijver Robert Oxton Bolton, “is niet slechts een idee van de geest. Het is een idee dat de geest beheerst.” En dus je denken, je voelen en gedrag bepaalt. Ik zeg ook wel: overtuigingen zijn de harde randen van je wereldmodel. Wat je gelooft is een soort selffulfilling prophecy. Je overtuigingen bepalen door welke filters je kijkt en wat er vanuit de buitenwereld naar binnenkomt. Het is goed om je hiervan bewust te zijn. Passen je overtuigingen bij de waarden die je nastreeft, dan zijn het krachtgevende overtuigingen. Staat je overtuiging het realiseren van een waarde in de weg, dan is het een belemmerende overtuiging.
De kosmosfilosofie van de Andes
Overtuigingen hebben dus een grote invloed op de flow of de stagnatie van je energie. Je bewustzijn kun je gebruiken om richting te geven hieraan. Helpend hierbij vind ik de Kosmosfilosofie van de Andes. Het AYNI-principe is dat de kosmos vol levende energie is, ook de mens. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen SAMI of lichte levende energie en JUCHA, of zware of gestagneerde energie. Twee vormen van dezelfde energie., alleen anders vormgegeven. Als AYNI niet wordt belemmerd, wordt enkel lichte levende energie (SAMI) voortgebracht. Dan is er in feite flow. In de kosmosfilosofie wordt ook gesproken over bewustzijn. Met het bewustzijn kwam ook het ego. En met het ego ging de ratio overheersen in het denken. En daarmee het bestempelen van positief en negatief. Positief om te hebben en te houden, negatief om te mijden. Daarmee houd je in feite de zware, gestagneerde energie in stand.
Negatieve emoties bestaan niet, wel moeilijke, lastige of onplezierige
Vaak wordt er ook gesproken over negatieve emoties. Met het gevaar dat je die wilt vermijden en daarmee juist de daarmee gepaard gaande energie in stand houdt. Handiger is het om er verbinding mee te maken. Ermee zijn, zonder het te worden. (Robert Dilts: ‘Be with it, without becoming it.’) Om te ontdekken welke waarde er niet gehaald wordt, of juist beschermd wordt.
Het bewust worden van die waarde, de verbinding ermee, kan er juist voor zorgen dat je energie weer gaat stromen. Dus voor mij bestaan er lastige, onplezierige en moeilijke emoties, maar geen negatieve emoties. Negatieve emotie is wat mij betreft een containerbegrip dat je verder afhoudt van het bewust ervaren van de emotie zelf. Overtuigingen worden soms irrationeel genoemd en om die reden afgewezen. Ook hier speelt de ratio weer een ‘hoofd’rol. Die irrationele overtuigingen zijn dan niet logisch voor het hoofd, de ratio, maar des te meer emotioneel geladen. Het is emotionele logica.
De intuïtie als sacred gift
Zo lag ik na een spontane brand in een keukenkastje ’s avonds in bed en dacht: ‘Dit huis is niet te vertrouwen.’ Een conclusie die zich zomaar zou kunnen nestelen als overtuiging. Rationeel gezien misschien flauwekul. Maar emotioneel gezien was het een heel logische conclusie. Tegelijkertijd ook niet de meest handige, want ik lag gespannen in bed. Ik ontdekte dat ik door alert te zijn, de waarde veiligheid probeerde te realiseren. Echter van ontspanning was geen sprake, dus nachtrust was ver te zoeken. Ter plekke heb ik de conclusie veranderd in: ‘Ik neem mijn verantwoordelijkheid voor de veiligheid in dit huis.’ Dat is wat NLP me brengt: het bewustzijn van mijn gedrag, gedachten, gevoelens en overtuigingen en de invloed die dit heeft op mijn energie. Dit is ook in lijn met de volgende wijsheid van Einstein: “The intuitive mind is a sacred gift and the rational mind is a faithful servant. We have created a society that honors the servant and has forgotten the gift.”
Hoe maak je je hoofd dienstbaar aan je intuïtie?
Conclusies die overtuigingen worden, hebben consequenties. Het is handig om je bewust te zijn van de overtuiging die je zelf maakt op basis van een bepaalde gebeurtenis. Welke overtuigingen dienen je flow en welke niet? Hoe kun je je hoofd daar een trouwe dienaar voor laten zijn? Het is ook handig om je bewust te zijn van conclusies die je in de schoot geworpen krijgt door een ander. Het kan zomaar zijn dat je die conclusie onbewust adopteert. Net als een virus raak je ermee besmet; het is een overtuigingsvirus.
Wees dus alert op overtuigingsvirussen. Je eigen gevoel, je energie, kan hierbij een goede graadmeter zijn. Zorgt het voor meer lichte stromende energie? Prima. Voelt het zwaar, ga dan na of je en in hoeverre je je deze overtuiging eigen wilt maken. Dit speelt bijvoorbeeld in ziekenhuizen als het gaat om prognoses. Toen mijn echtgenoot in het ziekenhuis lag voor een stamceltransplantatie in verband met non-hodgkinlymfoom, kreeg hij voorgeschoteld: “Mijnheer, 95% van de mensen krijgt koorts!” Waarop hij zei: “Dan ga ik voor de andere 5%!”
Overtuiging bepaalt gedrag en het is een keuze (NLP-principe)
Voor mijzelf check ik dus of een conclusie, een quote of een overtuiging mijn flow bevordert of niet. Als het zorgt voor zware, stagnerende energie, ga ik de verbinding aan met mijn intuïtie om de flow alsnog te bewerkstelligen. Hierbij -naast bovenvermeld inzicht van Einstein- nog het meest geïnspireerd door de wijze woorden Viktor Frankl: “Tussen stimulus en respons ligt nog altijd jouw vrijheid om te beslissen.” Viktor Frankl inspireerde als Holocaust-overlever zo menig ander. Na het gevangenkamp maakte hij zijn leven als psychiater dienstbaar aan patiënten met Logotherapie. Hierbij staat de betekenisgeving en de zin van het leven centraal.
There….and here by the grace of God I am
En dan zie ik de foto van de vader die de hand vasthoudt van zijn dochter die onder de brokstukken van hun huis ligt. Zo waardevol in al haar triestheid. Ik zie het filmpje van het kleine jongetje, dat gered is en dat speels lacht naar zijn redders. De levenslust van dit jongetje gaat dwars door alles heen. En ik ben heel stil bij de aanblik van het puin dat zoveel doden herbergt.
Ik denk aan de uitspraak: “Geeft dan toch de dood betekenis aan het leven.” (Dr. Spock uit Starwars).
Be with it, without becoming it.
En ik denk aan de metafoor van de twee monniken. Twee monniken die hun uiterste best doen zich dienstbaar te maken in de wereld. Een wereld om hen heen die zich kenmerkt door ellende. En terwijl de ene monnik gebukt gaat onder het vele leed, blijft de andere monnik opgewekt. De ene monnik begrijpt hier niets van en vraagt: “Hoe kun jij tussen deze puinhopen zo opgewekt blijven?” Waarop de andere monnik zegt: “Ik leef in deze wereld, maar ik laat deze wereld niet leven in mij.”
Ik gun alle mensen het besef dat zij gedaan hebben wat op dat moment mogelijk was.
Wil je mijn artikelen of Annek’dotes via mijn nieuwsbrief ontvangen schrijf je dan hier in.
Wil je meer informatie over mijn trainingen, klik dan hier.
Wil je een pdf van dit artikel zoals het verschenen is in Inzicht, klik dan Over de impact van overtuigingen Artikel Inzicht tijdschrift voor NLP april 2023